Berglopen is het Nederlandse woord voor het bezoeken van ondergrondse groeves. De naam voor deze hobby vind zijn nabij Maastricht. In de volksmond refereert men naar de ondergrondse mergelgroeven vaak als “De Berg” en dus worden de vaste bezoekers ook “Berglopers” genoemd.
Reeds eeuwen lang heeft “de berg ” een grote aantrekkingskracht op allerhande soorten bezoekers. Zowel omwonenden, religieuzen, intellectuelen als adellijken waren ervoor gekend wel vaker de mergelgrotten te verkennen en er te vertoeven. Ieder had zo zijn eigen redenen, maar uiteindelijk deelden ze allemaal dezelfde ontdekkingsdrang en waardering voor het ondergrondse landschap en historie.
Deze ontdekkingsdrang en passie voor het ondergrondse zijn dan ook de basis van hetgeen we tegenwoordig âberglopenâ noemen. Althans dan in de Mergelstreek. Voor anderen is berglopen wel degelijk een sport om zo snel mogelijk en berg op te lopen, maar daar gaat deze website niet over. In onze manier van “Berglopen” nemen we ruim de tijd om te genieten van het unieke landschap.
Recreatief Berglopen
Berglopen is op de eerste plaats een recreatieve activiteit.
Er zijn vele raakpunten met speleologie, maar door het verschil van terrein ligt de focus bij het berglopen vooral op het cultuurhistorische aspect, terwijl bij speleologen het geologische aspect primeert.
Omwille van de moeilijkere toegankelijksgraad wordt speleologie daarom aanzien als een sport, terwijl berglopen eerder als een hobby beschouwd wordt.
Onderzoek
De gezonde ontdekkingsdrang en nieuwsgierigheid die de meeste berglopers naar de groeves doet weerkeren geeft vaak de aanleiding naar verdere verdere onderzoeken. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
- Karteren van een groeve
- Ontginningsrichtingen en ontginningsmethodes documenteren
- Inventariseren van oude opschriften en inkrassingen
- Opzoekwerken in diverse archieven
- Het (fotografisch) documenteren van het huidige landschap als naslagwerk.
- ……..
Bergslopers
Jammer genoeg heeft niet iedereen zoveel respect voor het ondergrondse cultuurhistorische erfgoed en vaak brengen mensen uit onwetendheid onherstelbare schade toe aan de groeves. Dit soort mensen worden bergslopers genoemd. Het gaat dan meestal om mensen die oude opschriften en tekeningen vernielen, vuur maken, graffiti aanbrengen, route markeringen aanbrengen of rotzooi achterlaten.
Groevebeheer:
Het groevebeheer van de Limburgse Mergelgrotten is een gevoelige kwestie, waarvan de laatste jaren vooral de berglopers de dupe zijn. Inmiddels zijn nagenoeg alle ondergrondse kalksteengroeven afgesloten en zijn er regelmatig grootschalige controles in samenwerking met de lokale politie, om illegale berglopers te betrappen en te beboeten.
Jammer genoeg is dit ook een doodsteek voor de eeuwenoude berglopers-cultuur, door de groeven af te sluiten zonder toegangsregeling. Op die manier wordt de nieuwe generatie berglopers die het goed bedoelen gedwongen om zich in de “criminaliteit” te begeven om hun hobby te beoefenen of zelfs om hun onderzoek uit te voeren.
Terwijl getrainde speleologen wel overal via hun vereniging een toegangssleutel voor een grot kunnen aanvragen, is dit voor Berglopers slechts voor enkele kalksteengroeven mogelijk.
Opmerkelijk is de aanpak van de Waalse Overheid, die al decennia lang opgezadeld zit met enkele ingangen van oude mergelgrotten waar ze zich niet in lijken te interesseren. Het plateau van Caestert was daarom tientallen jaren lang een soort van niemandsland, waar zich een kweekvijver van berglopers ontwikkelde, die zichzelf in stand leek te houden. De sociale controle vanuit de berglopersgemeenschap was dan ook groot. Wie betrapt werd met graffiti-spuitbussen, vuur of té luide muziek werd aangesproken en regelmatig werden er opruimacties georganiseerd waarbij men soms wel bijna 100 vuilniszakken naar buiten bracht. De aanpak van de Waalse overheid resulteerde in het feit dat de goedbedoelde berglopers oftewel zwaar beboet werden of afgeschrikt werden zodat de sociale controle verdween. Inmiddels is men eindelijk gestart met het definitief afsluiten van de groeves, zonder dat er enig zicht is op een berglopers-regeling. Het is alarmerend om te zien hoeveel nieuwe graffiti en vandalisme er is verschenen sinds het ingrijpen van de Waalse overheid tot de definitieve afsluiting in vergelijking met de voorgaande decennia waarin de groeves vrij toegankelijk waren door gebrek aan groevebeheer.
Uiteindelijk is iedere echte bergloper het erover eens dat onze mergelgroeves beschermd moeten worden en blijven zodat volgende generaties er ook van kunnen genieten. Daartegenover hoort echter wel een gepaste toegangsregeling te komen voor zowel onderzoek als recreatief berglopen.
Bergkamers
Tijdens het bezoeken van een groeve worden er vaak enkele rustpauzes ingelast om even wat te eten en drinken. Vele berglopers hebben vaak ook een favoriete plekje waar ze soms wel eens een hele avond met enkele vrienden durft blijven te plakken onder het genot van een biertje en enkele snacks. Deze bergkamers worden door de jongere generate ook wel chillplekken genoemd. Vaak bestaan ze uit gewoon enkele opgestapelde stenen op een warme plek, maar soms wordt er noch tijd of moeite gespaard om een volwaardige bergkamer te creëren, met echte zitbanken, tafel en andere versieringen.